Maria Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1888 roku we wsi Wołucza, w województwie łódzkim.
Polska pedagog, psycholog, profesor, twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce. Była córką Adolfa i Felicji Grzegorzewskich.
W 1907 roku ukończyła szkołę średnią w Warszawie i podjęła studia w tym samym mieście. Wybrała Wydział Przyrodniczy Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zarabiała na utrzymanie udzielając korepetycji i nauk w prywatnych domach. Z powodu choroby przerwała studia i wyjechała do Zakopanego, a następnie do Włoch.
W 1913 roku wstąpiła na Międzynarodowy Fakultet Pedagogiczny w Brukseli. Następnie studiowała psychologię na Sorbonie, gdzie w 1918 roku otrzymała tytuł doktora filozofii za rozprawę: „Studium na temat rozwoju uczuć estetycznych – badania z zakresu estetyki eksperymentalnej przeprowadzone wśród uczniów szkół brukselskich”.
Po doktoracie zdecydowała się na pracę z osobami niepełnosprawnymi i została nauczycielką w jednej z paryskich szkół dzieci opóźnionych w rozwoju.
W 1919 roku wróciła do kraju i skupiła się na pracy oraz pogłębianiu działalności naukowej
w dziedzinie pedagogiki specjalnej. Pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego, popularyzowała ten rodzaj szkół, zakładała takie szkoły, a także powołała kurs seminaryjny dla nauczycieli tych szkół. W roku 1922 przekształciła kurs w Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej i została jego dyrektorką. Funkcję tę pełniła do końca życia, kierując się hasłem Instytutu: „Nie ma kaleki – jest człowiek”. Opracowała metodę rewalidacyjną i spopularyzowała ją.
Od 1930 roku otworzyła Państwowy Instytut Nauczycielski i prowadziła go do 1935 roku wraz z Władysławem Radwanem.
W okresie od listopada 1939 roku do sierpnia 1944 roku uczyła w szkole specjalnej w Warszawie.
Gdy wybuchło powstanie, brała w nim udział jako sanitariuszka. W czasie wojny pomagała Żydom.
Po wojnie zajęła się problemem edukacji nauczycielskiej i relacjami między nauczycielem a uczniem. Była zdania, że podejście nauczyciela do wychowanków ma kluczowy wpływ na całą pracę pedagoga oraz na to, jak będzie postrzegany przez innych.
Przywiązywała ogromną wagę do postaci nauczyciela jako zwykłego człowieka. Ważnym było dla niej, kim jest oraz co sobą reprezentuje poza byciem nauczycielem. Uważała, że istnieją dwa typy nauczycieli – tak zwany „wyzwalający” i „hamujący”. Nauczyciele pierwszego rodzaju działają poprzez dobroć, miłość, empatię oraz bycie zawsze gotowym do pomocy wychowankowi, a drugiego – poprzez chłód, obojętność oraz tak zwane działanie „mechanicznego robota”, czyli osoby, która jest niezdolna do głębszych uczuć. Ona sama zachowywała się i działała według pierwszego typu.
Maria Grzegorzewska jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła jej podstawy. Interesowała się problemami wszystkich subdyscyplin pedagogiki specjalnej. Zdaniem Grzegorzewskiej podmiotem badań z dziedziny pedagogiki specjalnej są tak zwane dzieci „anomalne”. Są to w jej pojęciu dzieci, które z różnych przyczyn odczuwają trudności w codziennym funkcjonowaniu. Walczyła o pełne prawa do nauki, pracy oraz szacunku
dla osób wykluczonych oraz upośledzonych. Dużo uwagi poświęciła zjawisku kompensacji („dążenie do uzyskania powodzenia w jakiejś dziedzinie oraz wyrównania sobie w ten sposób niepowodzeń doznawanych na innym polu, spowodowanych małą sprawnością fizyczną, brakiem jakichś uzdolnień, wadą wymowy, itd.”).Poświęciła dużo czasu i uwagi na rewalidacji takich osób.
W roku 1956 otrzymała tytuł profesora nadany przez Uniwersytet Warszawski,
a w latach 1958–1960, była profesorem na Katedrze Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Warszawskiego.
Maria Grzegorzewska jest patronką kilkudziesięciu placówek edukacyjnych, głównie szkół specjalnych i specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych w Polsce. Jej imię nosi Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie – najstarsza uczelnia pedagogiczna w Polsce, której Maria Grzegorzewska była założycielką.
W 100. rocznicę utworzenia Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, w uznaniu wybitnych zasług jej założycielki, dyrektorki i patronki rok 2022 został ogłoszony Rokiem Marii Grzegorzewskiej.
